خداى متعال در آيهى هشتاد و هشتم سورهى اِسراء به معجزهى بىنظير قرآن و هماوردطلبى آن و ناتوانى مخالفان از آوردن مثلش اشاره مىكند و مىفرمايد:
قُلْ لَئِنِ اِجْتَمَعَتِ اَلْإِنْسُ وَ اَلْجِنُّ عَلىٰ أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هٰذَا اَلْقُرْآنِ لاٰ يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ كٰانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيراً بگو: «اگر انسان [ها] و جن [ها] جمع شوند، بر اين كه همانند اين قرآن را بياورند، مانند آن را نخواهند آورد؛ گرچه برخى پشتيبان برخى [ديگر] باشند.
نكتهها و اشارهها:
۱ - قرآن كريم معجزهى جاويدان پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و دليل حقانيّت وى است، و بيش از چهارده قرن است كه بشريت را به مبارزه مىطلبد؛ يعنى به همهى جهانيان اعم از عرب و غير عرب، فلاسفه و اديبان، مورّخان و نوابغ و دانشمندان اعلام مىكند كه اگر همگى باهم جمع شوند و يكديگر را كمك كنند، باز هم نمىتوانند كتابى مِثل قرآن بياورند؛ يعنى قرآن مخالفان خود را تحريك مىكند كه عليه آن اقدام كنند و اعجاز او را باطل سازند، ولى آنان از آوردن مثل عاجزند و همين ناتوانى و عجز مخالفان ثابت مىكند كه قرآن ساختۀ مغز بشر نيست، بلكه كتابى ماورايى و معجزه است.
۲- قرآن از جهت الفاظ، تركيبها و نظم ادبى و فصاحت و بلاغت و نيز ازنظر محتواى عالى و اشارات علمى و قوانين و اخبار غيبى معجزه است.
۳- در اين آيه تحدّى و مبارزهطلبى قرآن به صورت عمومى مطرح شده كه شامل همهى انسانها و حتى غير انسانها مثل جنّيان مىشود.
البته مبارزهطلبى قرآن در اين آيه نسبت به كل قرآن، اما در آيات ديگر نسبت به ده سوره و حتى يك سوره مطرح شده است، ولى بازهم مخالفان نتوانستند مثل يك سوره را بياورند.
۴-اين آيه به جاودانى بودن اعجاز قرآن اشاره دارد؛ يعنى مبارزهطلبى قرآن هيچ قيدى ندارد، بلكه براى همهى زمانها و همهى مكانهاست.
۵- در اين مطلب تأكيد شده كه اگر همگان جمع شوند و با يكديگر همفكرى و هميارى كنند، تا نيروى آنان هزاران برابر شود، باز هم نمىتوانند مِثل قرآن را بياورند.. تعبير «مِثل قرآن» اشاره به آن است كه مخالفان نمىتوانند كتابى شبيه قرآن از نظر فصاحت، محتوا، مباحث علمى، قوانين حياتبخش، مطالب صحيح تاريخى، پيشگويىها نسبت به آينده و امثال آن بياورند.
۶- از تعبير «مثل» و عموميتِ مبارزهطلبى كه شامل عرب و غير عرب مىشود، استفاده مىشود كه اعجاز قرآن مخصوص بُعد فصاحت و بلاغت زبان عربى نيست، وگرنه اين هماوردطلبى بيهوده بود.
آموزهها و پيامها:
۱- قرآن معجزهى بىنظير تاريخ بشريت است.
۲- مخالفان اسلام را به مبارزه و همانندآورى براى قرآن بطلبيد (تا حقانيت قرآن و اسلام روشن شود).
📚تفسیر مهر ، محمد علی رضایی اصفهانی ، ج ۱۲ ص ۱۵۳